Kennisdossier nieuwe prostitutiezone in Overvecht

Terwijl bijna overal in Nederland seksbedrijven worden gesloten wil de gemeente Utrecht een nieuw seksbedrijf realiseren in de meest kwetsbare wijk van de stad. In 2013 sloten de ramen van de sekswerkers aan Het Zandpad in Overvecht. De gemeente deed onderzoek naar een nieuwe en veilige locatie en kwam opnieuw uit op een locatie nabij Het Zandpad, tegenover de nieuwe woonbuurt in het Antoniuskwartier en vlakbij de Aboe Daoedschool.
Is een nieuwe prostitutiezone in de stad onvermijdelijk omdat alleen dan sekswerkers schoon en veilig kunnen werken? Of is een veilige prostitutiezone in een woonwijk onmogelijk omdat je niet kunt garanderen dat er geen overlast gaat zijn voor de omwonenden?

In dit kennisdossier leest u meer over:

1. Historie

2. Betaalde seks verbieden of veiliger maken?

3. Veilig sekswerk: Kan dat?

4. In Overvecht: Wel of niet?

5. Verslag van het podiumgesprek op 29 mei 2019

Lees alle informatie hieronder, of klik op een van de bovenstaande koppen om meteen naar het betreffende hoofdstuk te gaan.

 

1. Historie

Hoe in 2013 alle raamprostitutie werd gesloten

Eerst ging alles op de fles
In 2013/2014 sloten de ramen van de sekswerkers aan Het Zandpad in Overvecht, als ook die aan de Hardebollenstraat in de Binnenstad. Volgens de gemeente was dat nodig vanwege de aanwezige uitbuiting en mensenhandel. De complete raamprostitutie – 162 ramen – in Utrecht verdween en dat in een hele korte tijd. Aleid Wolfsen, destijds de burgemeester, geeft bij RTV Utrecht een toelichting (december 2013):

Het kon niet anders of toch overhaast?
Een rechter stelde destijds dat er inderdaad aanwijzingen waren van uitbuiting en mensenhandel. Het Willem Pompe Instituut van de Universiteit Utrecht spreekt in een onderzoek echter van hooguit vier tot acht vrouwen die tussen 2000 en 2014 slachtoffer zijn geworden van misstanden. De sluiting wordt dan ook overhaast genoemd. Het argument van mensenhandel “wordt door alle sekswerkers, hun klanten, advocaten en een deel van de hulpverlenende instanties als ‘ongegrond’ opgevat. Het ongenuanceerde etiket ‘mensenhandel’ wordt als excuus gebruikt om prostitutie in Utrecht te bestrijden, op dezelfde manier als in de vorige eeuwen”. (Trouw, juni 2017) Lees hier het artikel op Trouw.nl

Kritiek van de wetenschap
Het besluit van de gemeente werd twee jaar later ook flink bekritiseerd door een onderzoeksrapport van de Universiteit Utrecht: ‘Bordelen sluiten is ogen sluiten’ (2015). Onderzoeker en hoogleraar criminologie Dina Siegel zegt hierover: “De sluiting van de prostitutieboten op het Zandpad was buitenproportioneel. De misstanden die er waren, staan in geen verhouding tot de consequenties die dit heeft op de 300 prostituees die er werkten.” (AD UN, maart 2015) Lees hier het hele artikel

 

2. Betaalde seks verbieden of veiliger maken?

Is een veilig seksbedrijf ondenkbaar?
Volgens anderen kan er geen prostitutie zijn zonder criminaliteit en mensenhandel en ook niet zonder overlast voor de omwonenden. Sterker nog, het beste is alle prostitutie om die reden te verbieden. Exxpose, een jongerenbeweging tegen prostitutie en mensenhandel, stelt dat sekswerk nooit veilig genoeg is te organiseren en het om die reden beter is alle prostitutie te verbieden.

40.000 handtekeningen heeft Exxpose opgehaald,in zes jaar tijd, voor het strafbaar stellen van het „kopen van seks”. (NRC, april 2019). Lees het artikel op NRC.nl

Verbieden van seksbedrijven zoals in Zweden
Het verbieden van prostitutie staat bekend als het Nordic Model, gestart in Zweden en inmiddels overgenomen in Ierland, Frankrijk, Noorwegen, IJsland en Canada. Het doel van deze wetgeving is de klanten van prostituees af te schrikken, waardoor het ‘aanbod’ van prostituees zou verminderen. Dit is vooralsnog niet gebeurd, concluderen onder andere het Britse parlement en de internationale anti-mensenhandel organisatie GAATW. (One World, april 2019). Lees het artikel op OneWorld.nl

Betaalde seks als oplossing
Volgens PROUD, de beroepsorganisatie van sekswerkers, kan je prostitutie niet uitbannen, want de vraag ernaar zal blijven. Zo gaat 1 op de 7 mannen regelmatig naar een prostituee (NRC, januari 2015). Dus door het te verbieden maak je het sekswerk illegaal en daarmee nog onveiliger. Lees meer op NRC.nl

Dus volledig decriminaliseren zoals in Nieuw Zeeland?
Nieuw-Zeeland koos in 2003 als enige land ter wereld voor decriminalisering van de gehele vrijwillige commerciële seksindustrie. Een onderzoek van Joep Rottier (Decriminalisering van sekswerk, december 2018) wijst uit dat dit integratief beleid in Nieuw Zeeland niet alleen heeft geleid tot aanmerkelijke verbetering van de rechten en arbeidsomstandigheden van sekswerkers, maar ook tot afname van stigma en discriminatie.

 

3. Veilig sekswerk, kan dat?

Wat is de veiligste oplossing voor sekswerkers en past dat in een woonwijk?

Sekswerk is geen mensenhandel
Twaalf Europese anti-mensenhandel organisaties, waaronder het Nederlandse Comensha, zeggen hierover: “Door sekswerk gelijk te stellen aan mensenhandel, wordt een complex fenomeen gereduceerd tot een moreel issue. (…) Dit leidt tot inadequate maatregelen tegen mensenhandel en contraproductief prostitutiebeleid.” Er is inmiddels brede steun voor de decriminalisering van sekswerk vanuit organisaties als de VN, de Global Alliance Against Trafficking in Women en Amnesty InternationalHuman Rights Watch merkt op: ‘In Nieuw Zeeland, waar sekswerk is gedecriminaliseerd in 2003, is sindsdien niet één geval van mensenhandel vastgesteld onder sekswerkers, ondanks meerdere onderzoeken.’ (One World, april 2019). Lees meer op OneWord.nl

Raambordeel als veiligste werklocatie
In de onderzoeksrapportage ‘Sekswerk en geweld in Nederland’ (SOA Aids Nederland en PROUD, juli 2018) wordt zichtbaar dat sinds de overheid het aantal seksinrichtingen is gaan terugdringen – van 1.270 vergunde ‘ramen’ en panden in 2006 naar 833 in 2014 – de branche minder veilig is geworden. Prostituees zoeken hun toevlucht tot de onvergunde, meer ondergrondse sector: hotels en huizen. Dat speelt geweld in de kaart en vergroot het risico op misbruik en gedwongen prostitutie. Lees meer in het rapport ‘Sekswerk en geweld in Nederland’

Van de meer dan 12 onderzochte type werklocaties komt het ‘raambordeel’ als veiligste uit de bus, onder andere als het gaat om de mate waarin sekswerkers te maken krijgen met seksueel geweld (zoals aanranding/verkrachting) en fysiek geweld. (Figuur: data SOA Aids Nederland en PROUD, weergave StadspodiumUtrecht)

 

4. In Overvecht: wel of niet?

Gemeente Utrecht wil ook veilige raamprostitutie
Na het in 2013/2014 sluiten van de ramen van de sekswerkers aan Het Zandpad in Overvecht en aan de Hardebollenstraat in de Binnenstad is de gemeente direct op zoek gegaan naar een nieuwe en veilige locatie voor een prostitutiezone in Utrecht (voor alle 162 ramen). Alle alternatieve locaties zijn afgevallen en opnieuw kwam de gemeente uit bij een locatie direct nabij Het Zandpad, tegenover de nieuwe woonbuurt in het Antoniuskwartier en vlakbij de Aboe Daoedschool. Met enkele strengere regels wil de gemeente er voor gaan zorgen dat het veilig wordt en blijft, zowel voor de sekswerkers als voor de omwonenden. Lees meer op de website van Gemeente Utrecht
Veel raadsleden waaronder die van Student & Starter steunen dat van harte:


Protest en een petitie van bewoners
Bewoners, school en de wijkraad begrijpen niet waarom een nieuw te starten seksbedrijf middenin een woonwijk moet liggen. Enkele bewoners zijn een petitie gestart waarin zij de gemeente vragen dit niet te doen – zeker niet in een wijk als Overvecht – en om opnieuw op zoek te gaan naar een andere locatie. De petitie online
In een brief aan de gemeenteraad komen de initiatiefnemers van de petitie met een waslijst aan bezwaren in een poging de gemeenteraad alsnog er van te overtuigen af te zien van een locatie in woonwijk Overvecht. Lees hier de brief

De petitie tegen een nieuwe prostitutiezone in Overvecht roept ook weer reacties op bij Utrechters die er juist voor zijn: Reacties op de petitie

Nelleke Wuurman, voormalig voorzitter van bewonersplatform Overvecht vat de bezwaren goed samen. (Youtube, RTV Utrecht, januari 2019)

 

5. Verslag van het podiumgesprek op 29 mei 2019

In een overvolle zaal gingen op woensdag 29 juni sekswerkers, bewoners, actievoerders, experts en politici met elkaar in een stevig gesprek over de vraag: “moet er nu wel of niet een nieuwe prostitutiezone in Overvecht komen?”
Op deze vraag staan al zes jaar lang – na het sluiten van Het Zandpad – voor- en tegenstanders lijnrecht tegenover elkaar. Tijdens het Podiumgesprek op 29 mei ontstond er – mogelijk voor het eerst – zicht op een oplossing! Misschien wel omdat nu ook voor het eerst alle betrokkenen met elkaar het gesprek aangingen. Nu doorpakken!

Lees hier het hele verslag van het podiumgesprek

Stadspodium column van Ali Amghar

Lees het opiniestuk in AD/UN op 25 mei 2019

Lees het verslag op DUIC.nl van 30 juni

Bekijk de reportage op RTV Utrecht/Ustad

Bekijk hieronder de reportage van UindeWijk Overvecht: